ΜΕ ΑΦΟΡΜΗ ΤΗΝ ΕΚΘΕΣΗ "ΚΑΘΕΤΑ ΤΟΠΙΑ"

Μια καθυστερημένη επισήμανση

Γιάννης Δ. Βανίδης, ΚΑΘΕΤΑ ΤΟΠΙΑ, Θεσσαλονίκη 2007

Συνώνυμα και συγγενικά τα «Κάθετα τοπία» του Γιάννη Δ. Βανίδη, εννοώ εντός του ευρύτερου καλλιτεχνικού κύκλου των δημιουργών – μια σημερινή περίπτωση από τα παλιά.

Σήμερα ο τόμος «Κάθετα τοπία»· από το 1973 (μάλλον) η αφετηρία κι εντεύθεν η μέχρι τούδε εργογραφία: «Για τη φωτογραφία» (από το 1979 έως το 2001), «ατομικές εκθέσεις φωτογραφίας» (από το ’75 έως το ’85), «επιλεγμένες ομαδικές εκθέσεις φωτογραφίας» (από το ’73 έως το ’86), «εκδόσεις εκτός εμπορίου», φυσικά με αντικείμενο τη φωτογραφία, (από το ’85 έως το 2006).

Συνεχής η αγωνία και οι πολλαπλές υποψίες (προσηλώσεις καλύτερα) για τη φωτογραφία σαν οφθαλμός, σαν προσέγγιση, σαν παρελθόν και σαν διατήρηση του χρόνου Εκείνου στο μέλλον.
Εάν η αφετηρία από το 1973, αφετηρία της ενασχόλησης με τα «πορτραίτα γνωστών και αγνώστων», ήδη διαφαίνεται η νοοτροπία που προσεγγίζει το «άγνωστο» άρρητο, η κλίση προς το αυθεντικό, το βαθύτερο.

Όσο γνωρίζω, ο Γιάννης Δ. Βανίδης, γνωστός και άγνωστος ο ίδιος, κάτι μεταξύ σκιάς και φωτός, ενημερωμένος και ταπεινός, δοσμένος στο λαϊκό μεράκι (τη μαγική φωτογραφία), υπάρχων και ημιθανής θαρρείς. Φανερός για όσους έχουν μάτια και βλέπουν, θεότυφλα πηγάδια για όσους σε απαξιωτικά βλέμματα καταφεύγουν.
Μα είναι τολμηρές, αισθητικά, οι λήψεις του. Ανανεώνεται το πρόσωπο του τοπίου, παρούσες οι κρυφές διαστάσεις του χώρου και ο ψυχισμός του καλλιτέχνη. Εξήντα και έξι τα «Κάθετα τοπία», επαρκείς δειγματοληψίες με τα σημαίνοντα, άκρα ευαισθησία (στην «αγκαλιά του γκρεμού»), η σμίξη με το παμπάλαιο και το νεωτερικό, προέκταση των βράχων του πύργου και του καμπαναριού, το παντοτινό ανθρώπινο χνάρι – το μάθημα της φωτογραφίας καλά κρατεί και ο Γιάννης Δ. Βανίδης υπάρχει.

Τοπία λοιπόν εδώ, ρηξικέλευθα (κάτι σαν τομή), κάθετα και με «θεμελιώδη ρυθμό». Ξεφεύγουν από την πρώτη διάθεση γραφής, οριζόντια τρυφερά και διαγώνια ανήσυχα στο βλέφαρο.
Ένα φωτογραφική οδοιπορικό (από την ιδιαιτέρα του την Κοζάνη έως το ακρωτήρι Ταίναρο), τα καφέ, τα γαλάζια, τα κόκκινα, τα πράσινα, τα μαύρα και τα χρυσαφιά – εύκολα φαντάζουν και μελλοντικές γκραβούρες… Ισοϋψή και υπερβαίνοντα το μέγεθος και τη σημασία τους καθώς αμίλητα βουνά, πέτρα και πουλί και λεπτομέρεια, και ανθρώπινο χέρι που ενυπάρχει· μαζί με τα στάρια και τους καρπούς και τους σιωπηλούς ιχθείς – τους όχι ορατούς δια γυμνού οφθαλμού -, τις καταστροφές, τη φθορά και τα ρημαγμένα. Απτή και μεταφυσική Ιστορία.

Ακόμα: Χιόνια και ομίχλες, άνεμοι και γοργά ποτάμια (όσα απόμειναν), η μοναξιά των δέντρων στην καμπύλη του χρόνου, σύννεφα και υποψίες προβάτων, τσιροπούλια στο κύμα, αράγιστα αγκωνάρια, λουλούδια και δάση και πέτρινα μονοπάτια – ένας κόσμος «γνωστός άγνωστος», τα πίσω ’μπρος, περήφανα και ταπεινά δια χειρός, βλέμματος και ψυχής Γιάννη Δ. Βανίδη.

Ο παρών φωτογράφος των «Κάθετων τοπίων» (και όχι μόνον), θέλει δεν θέλει, ανήκει στην ευρύτερη πολυπλοκότητα της πνευματικής Θεσσαλονίκης, με άλλους τρόπους και άλλο χρώμα προβληματιζόμενος, κοντά στους φωτογράφους του πρόσφατου συνταρακτικού παρελθόντος, με τον Μπαλάφα, τον Τλούπα, τον Καβαφάκη, την Παπαϊωάννου και την μακρινότερη Έλλη Σουγιουτζόγλου.-


Μάρκος Μέσκος